Экстремизмге қарсы иммунитет отбасынан басталады
Қазіргі жаһандану дәуірінде ұлттық қауіпсіздіктің бірден-бір маңызды тармағы – рухани тұрақтылық пен діни экстремизмнің алдын алу. Бұл – мемлекеттің ғана емес, тұтас қоғамның, әсіресе әрбір отбасының ортақ міндеті. Себебі экстремизмге қарсы мықты иммунитеттің негізі – отбасы тәрбиесінен бастау алады. Жас ұрпақтың дүниетанымы, өмірге көзқарасы, рухани бағыты ең алдымен отбасында қалыптасады. Сондықтан да, кез келген идеологиялық қауіптің алдын алуда отбасы институтының рөлі ерекше.
Экстремизм – бұл тек күш қолдану немесе радикалды пікір ғана емес, адам санасын бұрмалау, қоғамға жат идеяны сіңіру арқылы деструктивті әрекетке итермелеу. Әдетте мұндай әрекеттер жасөспірімдер мен жастарды көздейді. Өйткені бұл – тұлға ретінде қалыптасып үлгермеген, сенгіш, эмоцияға берілгіш жас буын. Олар әлеуметтік әділетсіздік, діни білімнің таяздығы, өмірлік жолының бұлыңғырлығы сияқты себептермен оңай ықпалға түсіп жатады. Демек, отбасы – бұл қауіптің алдын алатын алғашқы және ең сенімді қорған.
Отбасы – баланың дүниетанымының алғашқы қалыптасу алаңы. Осы жерде ол сүйіспеншілікті, сыйластықты, жауапкершілікті, сенім мен шүкіршілікті үйренеді. Егер отбасында осындай құндылықтар жүйелі түрде насихатталып отырса, баланың бойында экстремизмге қарсы рухани иммунитет қалыптасады. Мұндай бала жалған идеологияға емес, шынайы руханиятқа ұмтылады. Себебі ол өзіне сенімді, айналасымен үйлесімді қарым-қатынас орната алатын тұлға ретінде өседі.
Ата-ана – баланың ең алғашқы ұстазы. Сондықтан олардың діни сауаты мен өмірлік ұстанымы да баланың болашақ көзқарасына тікелей әсер етеді. Егер ата-ана өз баласына ұлттық болмыс пен дәстүрге сай діни тәрбие бере алса, онда бала жат идеологияға қарсы тұра алады. Мысалы, қазақ халқының рухани өмірінде ислам діні мен дәстүр сабақтастығы ерекше орын алады. Осы үйлесімділікті балаға түсіндіру арқылы ата-ана дінді жекешелендіріп, өз бетінше түсіндіретін топтардың теріс әсерінен қорғай алады.
Өкінішке қарай, бүгінгі таңда кейбір отбасыларда діни тәрбие мүлде берілмейді немесе оның орнын әлеуметтік желіден алынған жалған уағыздар басып жатыр. Бұл – өте қауіпті тенденция. Баланың сана-сезімі қалыптасып үлгермеген кезде кездейсоқ ақпараттар мен радикалды насихаттар оның психикасына кері әсер етіп, деструктивті жолға түсуіне себеп болады. Сондықтан отбасындағы діни және рухани тәрбиенің жүйелі әрі дұрыс болуы – қоғамдағы тұрақтылықтың негізі. Отбасының діни тәрбиедегі ең басты мақсаты – баланың бойына толеранттылық, сабырлылық, парасаттылық, өзге пікірге құрметпен қарау сынды құндылықтарды сіңіру. Ислам діні де дәл осы қасиеттерді насихаттайды.
Мұхаммед пайғамбарымыз (с.а.у.): «Нағыз мұсылман – өзгеге зиян тигізбейтін адам» деген. Демек, нағыз діни білім – бұл қоғамда татулық пен бейбітшілікті орнатуға бағытталған ілім. Мұны балаға үйрету – ата-ананың қасиетті борышы.
Сонымен қатар, отбасындағы қарым-қатынас стилі де баланың көзқарасына әсер етеді. Егер отбасында үнемі дау-жанжал, ұрыс-керіс, қаталдық пен шектеу үстем болса, бала бұл жағдайдан құтылу үшін басқа орта іздейді. Осындайда деструктивті топтар оларды «махаббат», «түсіністік», «рухани тыныштық» уәделерімен арбайды. Ал егер бала отбасында махаббат пен мейірімділікке бөленіп өссе, оның шынайы жақсылық пен жасандылықты ажыратуға қабілеті артады. Жастардың экстремизмге бейімделуінің тағы бір себебі – рухани бос кеңістіктің пайда болуы. Егер отбасында балаға ұлттық құндылықтар мен рухани дүниетаным туралы айтылмаса, бұл кеңістікті жат идеология оңай толтырады. Сол себепті ата-аналар баланың бос уақытын тиімді ұйымдастырып, ұлттық әдебиетпен, өнермен, тарихпен, дінмен байланыстыруы қажет. Бұл оның ұлттық түп-тамырымен байланысын нығайтып, сыртқы идеологиялық шабуылдарға қарсы тұру қабілетін арттырады.
Экстремизмге қарсы иммунитетті қалыптастыруда мектеп пен отбасылар арасындағы байланысты нығайту да маңызды. Бала тәрбие мен білімді тек үйден ғана емес, мектептен де алады. Осы орайда ата-аналар мен ұстаздар тығыз байланыста болып, бірігіп жұмыс істесе, жасөспірімнің дұрыс дүниетанымы қалыптасады. Жастармен рухани-адамгершілік бағытта ашық әңгіме жүргізіп, оларды тыңдай білу – олардың теріс жолға түсіп кетпеуінің басты кепілі. Мемлекет те бұл бағытта бірқатар жүйелі шараларды жүзеге асырып келеді.
Дін істері жөніндегі басқармалар мен ақпараттық түсіндіру топтары ата-аналарға арналған семинарлар, кездесулер мен тренингтер өткізіп жүр. Бұл бастамалар отбасының діни сауаттылығын арттырып, қоғамдағы деструктивті идеологияға тосқауыл қоюға сеп болады.
Қорыта айтқанда, отбасы – экстремизммен күрестегі ең басты тірек. Жас ұрпақтың бойында рухани иммунитет қалыптастыру, оған дұрыс бағыт-бағдар беру, мейірімділік пен адамгершілікке тәрбиелеу – бұл әрбір ата-ананың қасиетті міндеті. Егер әр отбасы осы жауапкершілікті терең сезінсе, онда біздің қоғамда ешқандай жат идеология, ешбір радикалды ағым тамыр жая алмайды. Себебі берік рухани негізі бар ел – әрқашан тұрақты, бейбіт әрі өркениетті болмақ.
Фото-коллаж: sb.by
